کاشی و سرامیک ایرانی، از مصالح پرکاربردی هستند که معمولا در نمای داخل ساختمان برای پوشاندن سطح دیوارها و کف فضاهای مختلف خانه به کار می‌روند و انواعی از آنها هم برای نمای ساختمان و فضای بیرونی کاربرد دارند. در گذشته، از کاشی و سرامیک بیشتر در فضاهایی که به بهداشت بیشتری احتیاج داشت مانند آشپزخانه، سرویس بهداشتی و حمام جهت شستشوی راحت و جذب آب کمتر استفاده می‌شد ولی امروزه به جز این فضاها برای طراحی دکوراسیون قسمت‌هایی از خانه مانند کف اتاق نشیمن، دیوارها، راهروها و … به کار می‌روند.
صنعت کاشی‌سازی در ایران سابقه طولانی دارد، حتی در دوران قبل از اسلام و حتی قبل از میلاد نیز در ایران رواج داشته، به طوری که نمونه‌هایی از صنعت کاشی‌کاری ایران در شوش که مربوط به کاخ هخامنشیان است پیدا شده که قدمت آن مربوط به ۴۰۰ سال قبل از میلاد است.
کاشی بگوییم یا سرامیک؟
کاشی و سرامیک تفاوت زیادی با هم ندارند و در واقع نوعی خشت سفالی با ضخامت کم هستند که با لعاب بر روی آنها طرح‌هایی پیاده می‌شود و پس از پخت به عنوان نوعی مصالح کاربرد دارند. اگر لعابی که روی کاشی را می‌پوشاند از جنس سرامیک باشد به آن کاشی سرامیکی یا همان سرامیک گفته می‌شود. مهمترین تفاوت کاشی و سرامیک در کاربرد آنهاست؛ کاشی‌ها مقاومت کمتری در برابر دما و فشار دارند و بیشتر برای دیوارها مورد استفاده قرار می‌گیرند ولی سرامیک‌ها به دلیل مقاوم بیشتر در برابر دما و فشار برای پوشاندن کف استفاده می‌شوند. در گذشته ابعاد کاشی‌ها کوچکتر از سرامیک‌ها بود ولی امروزه نمی‌توان تفاوتی از نظر ابعاد برای کاشی و سرامیک بیان کرد چرا که کاشی‌ها هم در ابعاد مختلفی تولید می‌شوند.
یکی از انواع سرامیک ایرانی، کاشی و سرامیک دست‌ساز می‌باشد که به دست هنرمندان سفال و سرامیک ایران و به جای کارخانه در کارگاه‌ها ساخته می‌شوند و روند ساخت آنها با سرامیک‌های صنعتی متفاوت است.
انتخاب کاشی و سرامیک مناسب برای منزل
کاشی و سرامیک امروزه در بازار انواع مختلفی دارند که حق انتخاب شما را زیاد می‌کنند. لازم است با توجه به فضایی که سرامیک در آن استفاده می‌شود کاشی و سرامیک با ابعاد، رنگ و طرح مناسب برای آن انتخاب شود. به طور مثال؛ استفاده از سرامیک با ابعاد بزرگ فضا را بزرگتر جلوه می‌دهد و یا می‌توانید برای فضایی با مساحت بالا کاشی و سرامیک با ابعاد کوچک استفاده کنید تا فضا خیلی خالی و بی روح نشود. استفاده از کاشی و سرامیک‌های با ابعاد کوچک در فضای کوچک پس از مدتی خسته کننده شده و باعث می‌شود فضای شما شلوغ به نظر برسد. همچنین می‌توان کاشی و سرامیک با ابعاد مختلف را در ترکیب با یکدیگر به کاربرد و طرح‌های زیبایی ایجاد کرد.
رنگ سرامیک در کوچک و بزرگتر نشان دادن فضا تاثیر دارد. استفاده از رنگ‌های تیره فضا را کوچکتر نشان می‌دهد و رنگ‌های روشن باعث دلبازی فضا می‌شود.
نکته: برای انتخاب کاشی و سرامیک برای منزل خود، به مواردی مانند مساحت و کاربری فضای مورد نظر، طرح و رنگ وسایل مورد استفاده در منزل، قرارگیری برخی از وسایل مانند استفاده از فرش در کف و یا آینه در دیوار و… توجه کنید تا پس از چیدمان منزل بین کاشی و سرامیک استفاده شده و لوازم منزل همخوانی وجود داشته باشد.
کاربردهای کاشی و سرامیک ایرانی در دکوراسیون
کاشی و سرامیک در کف و دیوار: مهمترین کاربرد کاشی و سرامیک که با شنیدن نام کاشی و سرامیک در ابتدا به ذهن همه می‌رسد استفاده از آن در دیوار و کف فضاهایی مانند؛ حمام، سرویس بهداشتی، آشپزخانه است که بهترین مصالح از نظر محافظت در برابر رطوبت و همچنین شستشو است.
کاشی و سرامیک ایرانی به عنوان عنصر تزئینی: امروزه کاشی و سرامیک علاوه بر کاربردی که در فضاهای مختلف مانند؛ حمام، آشپزخانه و… دارند، در دیوارها، کفسازی، پله‌ها، شومینه و حتی در برخی از وسایل مانند مبلمان و میز و… به عنوان عنصری رنگی و تزئینی برای دکوراسیون داخلی استفاده می‌شوند.
کاربرد کاشی‌های مینیاتوری در استخر: انواعی از کاشی‌های مینیاتوری وجود دارند که ابعادی ۵/۲ در ۵/۲ سانتی‌متر و رنگ‌بندی متنوعی دارند و در تزئینات استخر، سونا و سرویس‌های بهداشتی استفاده می‌شوند. این نوع کاشی‌ها برای دکوراسیون داخلی هم مورد استفاده قرار می‌گیرند و با توجه به تنوع رنگ و طرحشان باعث شاد شدن فضا می‌شوند
استفاده از سرامیک در فضای بیرونی: یکی از محصولات سرامیک ایرانی، سرامیک پرسلان است که با توجه میزان دمای بالایی که در پخت آن تحمل می‌کند مقاومت بالایی در برابر تغییرات دمایی و جذب آب دارد و در فضاهایی بیرون از ساختمان و یا نمای ساختمان استفاده می‌شود.
انواع چیدمان کاشی و سرامیک
قطعات کاشی و سرامیک در گذشته اغلب به صورت مربعی شکل در کنار هم چیده می‌شدند ولی امروزه طرح‌های مختلفی برای کنار هم قرار گرفتن دارند. در هر یک از طرح‌های چیدمان، ممکن است سرامیک استفاده شده به شکل مربع، مستطیل، دایره و یا فرم های دیگر باشند. ولی اغلب سرامیک‌ها به شکل مربع و یا مستطیل تولید می‌شوند تا محدودیت کمتری برای چیدمان در فضاهای مختلف داشته باشند. برخی از انواع چیدمان کاشی عبارتند از:
چیدمان چهارخانه: ساده‌ترین مدل چیدمان سرامیک در دیوار و کف مدل چهارخانه یا همان موزاییکی می‌باشد. سرامیک‌های دارای طرح تکراری و اغلب رنگ مشابه به صورت مرتب در کنار هم قرار می‌گیرند تا همه‌‌ی سطح کف یا دیوار را بپوشانند.
چیدمان لوزی شکل سرامیک: در این نوع چیدمان سرامیک‌ها با زاویه‌ی ۴۵ درجه نسبت به هم قرار می‌گیرند و طرح لوزی را ایجاد می‌کنند. این نوع چیدمان باعث بزرگتر نشان دادن فضا می‌شود.
مدل حصیری: این نوع چیدمان که به آن طرح چپ و راست هم می‌گویند و بیشتر در چیدمان پارکت‌ها دیده می‌شود، برای کاشی و سرامیک هم کاربرد دارد. در این نوع چیدمان سرامیک‌ها شکلی مستطیلی دارند و به صورت متقاطع (با زاویه ۹۰ درجه) نسبت به هم قرار می‌گیرند.
چیدمان چرخ دنده‌ای کاشی و سرامیک: در این طرح یک سرامیک مربعی کوچک در وسط قرار می‌گیرد و سرامیک‌های مربعی با ابعاد بزرگتر در چهار طرف مربع کوچکتر جاگذاری می‌شوند که شکل چرخ دنده را تداعی می‌کنند در نتیجه به آن چرخ دنده‌ای می‌گویند.
چیدمان متفاوت کاشی و سرامیک با طرح زیگزاگی: در این نوع طرح، سرامیک‌ها به صورت زیگزاگ در کنار هم قرار می‌گیرند و یا سرامیک استفاده شده طرح زیگزاگی دارد. سرامیک‌ها می‌توانند هم‌رنگ باشند و یا از رنگ های مختلفی تشکیل شده باشند.
فرش سرامیکی! : برخی از سرامیک‌های تزئینی به عنوان طرح فرش در کف استفاده می‌شود به این صورت که سرامیک‌های طرح‌دار در کنار هم قرار می‌گیرند و یک طرح کامل در ابعاد بزرگتر مانند فرش ایجاد می‌کنند. این روش چیدمان می‌تواند راهکار خوبی برای اضافه کردن رنگ‌های مختلف به دکوراسیون باشد. این طرح برای مجزا کردن یک فضا مناسب است به طور مثال قسمتی که میز نهارخوری قرار می‌گیرد با این طرح از سرامیک از فضاهای دیگر جدا می‌شود. با این نوع کفسازی همان‌طور که قسمتی از کف را از بخش‌های دیگر جدا می‌کند، می تواند به طور مثال یک سطح ضد آب در سطحی چوبی به وجود بیاورد.
طرح‌های سه بعدی: با کنار هم قرار گرفتن برخی از کاشی و سرامیک‌ها، طرح‌هایی سه بعدی ایجاد می‌شود. طرح‌هایی که به صورت برجسته و یا فرورفته دیده می‌شوند. این نوع سرامیک در طرح‌های مختلفی وجود دارند و در مکان‌های مختلفی مانند استخر، رستوران، اتاق های پذیرایی بزرگ و.. قابل استفاده‌اند.
کاشی و سرامیک شش ضلعی: در این مدل چیدمان کاشی‌های شش ضلعی در کنار هم قرار می‌گیرند و فرمی به شکل کندو ایجاد می‌کنند. این نوع چیدمان یکی از مدل‌های محبوب افراد برای استفاده در حمام و سرویس می‌باشد و همچنین می‌توان با دو رنگ مختلف از این نوع کاشی و سرامیک برای دکوراسیون دیوار اتاق استفاده کرد.
مزایا و معایب استفاده از کاشی و سرامیک
:مزایای استفاده از سرامیک
مقاومت در برابر نور خورشید و عدم تغییر رنگ
قیمت پایین نسبت به مصالحی مانند سنگ
قابلیت اجرا در سطوح مختلف به دلیل سبک بودن
تنوع بالا از نظر رنگ و طرح و ابعاد
مقاوم در برابر خش و موادشیمیایی
شستشو و تمیز شدن راحت
:معایب استفاده از سرامیک
احتمال شکستن در هنگام نصب
نصب زمان‌بر
سرد شدن سطح سرامیک در فصل‌های سرما و ایجاد درد مفاصل
لغزندگی بالا در هنگام خیس شدن
راهنمای خرید کاشی و سرامیک
قبل از خرید کاشی و سرامیک اطلاعات کلی راجع به انواع کاشی و سرامیک را بدست بیاورید تا راحت‌تر بتوانید انتخاب کنید. در هنگام انتخاب و خرید سرامیک به این نکته توجه کنید که کاشی و سرامیک بر اساس کیفیت‌شان دارای درجه‌بندی‌های مختلفی هستند و از درجه یک تا چهار تقسیم‌بندی می‌شوند. سرامیک‌های درجه یک هیچ‌گونه نقصی در سطح لعابدارشان وجود ندارد و کاملا سالم می‌باشند و به ترتیبی که درجه سرامیک بالاتر می‌رود ناخالصی در ظاهر سرامیک و یا خال‌های روی سطح آنها بیشتر می‌شود.
کاشی و سرامیک در ابعاد مختلف؛ ۲۵×۲۵، ۵۰ ×۵۰، ۶۰ ×۶۰، ۶۰ ×۹۰، ۳۰×۹۰، ۴۰ ×۱۲۰، ۶۰ ×۱۲۰ (سانتی متر) و… در بازار وجود دارند.
قیمت کاشی و سرامیک بر اساس کیفیت و درجه‌بندی، هزینه حمل و نقل، محل نصب، نوع لعاب و… بر حسب مترمربع و گاها به صورت عددی قیمت‌گذاری می‌شود. با توجه به تنوع زیادی که کاشی و سرامیک در ایران دارد طیف قیمت آنها هم تنوع زیادی داشته و بین ۱۳۰۰۰ تومان الی ۸۰۰۰۰ تومان است. قیمت سرامیک پرسلانی به دلیل مقاومت بالایی که دارد بالاتر از کاشی و سرامیک معمولی است. هزینه‌ی نصب کاشی و سرامیک برا اساس نوع سرامیک، مساحت فضای مدنظر، نیاز به زیرسازی، نوع نصب (چسبی یا دوغابی) و… تعیین می‌شود که قیمتی بین ۲۰۰۰۰تومان الی ۶۰۰۰۰ تومان متغیر است.
امروزه کاشی و سرامیک‌های جدیدی با خاصیت نانو تولید می‌شوند که نوع لعاب و براق بودن آنها باعث بازتاب فوق‌العاده نور می‌شود و همچنین به راحتی شسته و تمیز می‌شوند که اغلب برای ساختمان‌های لوکس به کار می‌روند این نوع محصولات قیمت بیشتری نسبت به کاشی و سرامیک‌های معمولی دارند.
تنظیم و گردآوری : فاطمه پهلوان زاده